Uniwersytet Krakowski wobec własnej przeszłości w XV–XVI wieku
Societas VistulanaRok wydania: 2017
ISBN: 978-83-65548-25-2
Oprawa: twarda
Ilość stron: 372
Wymiary: 175 x 245
Dostępność: Na półce
35.00 zł
W wyniku żywiołowego rozwoju edukacji, nauki i kultury, jaki nastąpił w chrześcijańskiej Europie na przełomie XII i XIII wieku, w celu zdobywania wiedzy i uprawiania nauki (studium) powstała szczególna korporacja – wspólnota nauczycieli i studentów (universitas), która dzięki wsparciu władz uniwersalnych, papiestwa i cesarstwa, otrzymała autonomię, przywileje i przybrała zinstytucjonalizowany kształt (studium generale). Dwa najwcześniejsze i najważniejsze modele prawne i organizacyjne uniwersytetów – paryski i boloński – zostały uzupełnione o rozwiniętą tożsamość zbiorową oraz o pewien określony, wzniosły ideał człowieka nauki. Tożsamość korporacji uniwersyteckiej – jak każdej zbiorowości posiadającej organizacyjne ramy i zewnętrzne desygnaty odrębności, wyznaczone role społeczne oraz hierarchię wyznawanych i realizowanych wartości – zawierała w sobie również komponent historyczny. Uniwersytet zatem był i jest wspólnotą pamięci.
Autor niniejszej rozprawy zajmująco opowiada o tym, jak rodziła się kultura pamięci i świadomość historyczna Uniwersytetu Krakowskiego w ciągu dwu pierwszych stuleci jego istnienia. Zdanek czyni to, przywołując źródła piśmienne i materialne będące nośnikami treści historycznych oraz wydarzenia kluczowe dla dziejów uczelni. Przyjęta w monografii metodologia oraz znakomite „przepracowanie” źródeł czyni ją pionierską w polskiej historiografii, a poruszone zagadnienia i postulaty badawcze znajdą kontynuatorów i zaciekawią niejednego historyka i amatora.
Spis treści
Wstęp 7
Rozdział 1
Cezury chronologiczne, metoda i stan badań 15
1. Cezury chronologiczne 15
2. Terminologia 17
3. Badania nad tożsamością, wizerunkiem własnym i społeczną autoprezentacją korporacji uniwersyteckich 22
4. Stan badań nad europejską historiografią uniwersytecką w średniowieczu i epoce renesansu 31
5. Stan badań nad krakowską historiografią uniwersytecką w średniowieczu i epoce renesansu 44
6. Metoda i układ treści 49
Rozdział 2
Nośniki wiedzy i pamięci o własnej przeszłości 53
1. Wprowadzenie 53
2. Dokumenty 66
3. Kopiariusze i inwentarze archiwum 75
4. Statuty i urzędowe katalogi graduatów i profesorów 83
5. Księgi urzędowe 90
6. Twórczość historiograficzna i hagiograficzna 99
7. Uniwersytet Krakowski w historiografii polskiej i powszechnej 111
8. Literatura użytkowa i okolicznościowa 124
9. Ikonografia, źródła materialne i przestrzeń 142
10. Pamięć modlitewna i liturgia 163
11. Tradycja ustna 168
Rozdział 3
Główne wątki samoświadomości historycznej Uniwersytetu Krakowskiego w epoce jagiellońskiej 173
1. Fundacja Uniwersytetu Krakowskiego przez Kazimierza Wielkiego w 1364 roku 173
2. Fundacja Uniwersytetu Krakowskiego przez Władysława Jagiełłę w 1400 roku 185
3. Królowa Jadwiga 191
4. Władysław Jagiełło 197
5. Jagielloński mit fundacyjny Uniwersytetu Krakowskiego 209
6. Genealogia Uniwersytetu Krakowskiego 216
7. Sławni profesorowie, dobrodzieje i wychowankowie 224
Rozdział 4
Główne etapy rozwoju samoświadomości historycznej Uniwersytetu Krakowskiego w epoce jagiellońskiej 241
1. Fundacja jagiellońska w 1400 roku 241
2. Gloria grunwaldzka i „bakcyl historiograficzny”
246
3. Husytyzm i koncyliaryzm 250
4. Rozwój i stabilizacja. Okres 1449–1494 256
5. Między czasami dawnymi a nowymi. Początki humanizmu 259
6. Wyzwania Złotego Wieku 266
7. Etapy kryzysu drugiej połowy XVI wieku 275
8. Panowanie pierwszych królów elekcyjnych i problem konfrontacji
z zakonem jezuitów 279
9. Anna Jagiellonka – zamknięcie epoki 285
Zakończenie 293
Summary 303
Wykaz skrótów 307
Bibliografia 309
Indeks osobowo-geograficzny 357
Autor niniejszej rozprawy zajmująco opowiada o tym, jak rodziła się kultura pamięci i świadomość historyczna Uniwersytetu Krakowskiego w ciągu dwu pierwszych stuleci jego istnienia. Zdanek czyni to, przywołując źródła piśmienne i materialne będące nośnikami treści historycznych oraz wydarzenia kluczowe dla dziejów uczelni. Przyjęta w monografii metodologia oraz znakomite „przepracowanie” źródeł czyni ją pionierską w polskiej historiografii, a poruszone zagadnienia i postulaty badawcze znajdą kontynuatorów i zaciekawią niejednego historyka i amatora.
Spis treści
Wstęp 7
Rozdział 1
Cezury chronologiczne, metoda i stan badań 15
1. Cezury chronologiczne 15
2. Terminologia 17
3. Badania nad tożsamością, wizerunkiem własnym i społeczną autoprezentacją korporacji uniwersyteckich 22
4. Stan badań nad europejską historiografią uniwersytecką w średniowieczu i epoce renesansu 31
5. Stan badań nad krakowską historiografią uniwersytecką w średniowieczu i epoce renesansu 44
6. Metoda i układ treści 49
Rozdział 2
Nośniki wiedzy i pamięci o własnej przeszłości 53
1. Wprowadzenie 53
2. Dokumenty 66
3. Kopiariusze i inwentarze archiwum 75
4. Statuty i urzędowe katalogi graduatów i profesorów 83
5. Księgi urzędowe 90
6. Twórczość historiograficzna i hagiograficzna 99
7. Uniwersytet Krakowski w historiografii polskiej i powszechnej 111
8. Literatura użytkowa i okolicznościowa 124
9. Ikonografia, źródła materialne i przestrzeń 142
10. Pamięć modlitewna i liturgia 163
11. Tradycja ustna 168
Rozdział 3
Główne wątki samoświadomości historycznej Uniwersytetu Krakowskiego w epoce jagiellońskiej 173
1. Fundacja Uniwersytetu Krakowskiego przez Kazimierza Wielkiego w 1364 roku 173
2. Fundacja Uniwersytetu Krakowskiego przez Władysława Jagiełłę w 1400 roku 185
3. Królowa Jadwiga 191
4. Władysław Jagiełło 197
5. Jagielloński mit fundacyjny Uniwersytetu Krakowskiego 209
6. Genealogia Uniwersytetu Krakowskiego 216
7. Sławni profesorowie, dobrodzieje i wychowankowie 224
Rozdział 4
Główne etapy rozwoju samoświadomości historycznej Uniwersytetu Krakowskiego w epoce jagiellońskiej 241
1. Fundacja jagiellońska w 1400 roku 241
2. Gloria grunwaldzka i „bakcyl historiograficzny”
246
3. Husytyzm i koncyliaryzm 250
4. Rozwój i stabilizacja. Okres 1449–1494 256
5. Między czasami dawnymi a nowymi. Początki humanizmu 259
6. Wyzwania Złotego Wieku 266
7. Etapy kryzysu drugiej połowy XVI wieku 275
8. Panowanie pierwszych królów elekcyjnych i problem konfrontacji
z zakonem jezuitów 279
9. Anna Jagiellonka – zamknięcie epoki 285
Zakończenie 293
Summary 303
Wykaz skrótów 307
Bibliografia 309
Indeks osobowo-geograficzny 357
Klienci, którzy oglądali tą książkę oglądali także:
• Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie w latach 1919-1939
• Uniwersalny leksykon bóstw
• Urzędnicy i personel zamku arcybiskupów gnieźnieńskich w Łowiczu (XIV w.-1531 r.)
• Pruchnik. Studia z dziejów miasta i okolic
• U podnóża Owidiusza. Rozkwit i zagłada wspólnoty kuckiej nad Czeremoszem
• Uwagi o pierwotnym ustroju społecznym Polski piastowskiej
• Ród heraldyczny Prus na Mazowszu w XIII-XVI wieku
• Stulecie polskiej polityki społecznej 1918-2018
• Uniwersytet wobec inwigilacji
• Esterka i inne kobiety Kazimierza Wielkiego
• Uniwersalny leksykon bóstw
• Urzędnicy i personel zamku arcybiskupów gnieźnieńskich w Łowiczu (XIV w.-1531 r.)
• Pruchnik. Studia z dziejów miasta i okolic
• U podnóża Owidiusza. Rozkwit i zagłada wspólnoty kuckiej nad Czeremoszem
• Uwagi o pierwotnym ustroju społecznym Polski piastowskiej
• Ród heraldyczny Prus na Mazowszu w XIII-XVI wieku
• Stulecie polskiej polityki społecznej 1918-2018
• Uniwersytet wobec inwigilacji
• Esterka i inne kobiety Kazimierza Wielkiego
