Więzienie na Łukiszkach w Wilnie 1939–1953
Instytut Pamięci NarodowejRok wydania: 2018
ISBN: 978-83-8098-415-8
Oprawa: twarda
Ilość stron: 440
Wymiary: 175 x 245
Dostępność: Dostępna za 3-5 dni
33.60 zł
powrót
Monografia przedstawia funkcjonowanie więzienia łukiskiego oraz niektórych innych aresztów i więzień wileńskich w latach 1939–1953 z uwzględnieniem prześladowań i eksterminacji osób uznanych za wrogów kolejnych systemów władzy. W książce szczegółowo przedstawiono kwestie formalnoprawne represji stosowanych przez okupantów. Temat rozważań to nie tylko historia samego więzienia i jego roli w systemie niemieckiego i sowieckiego aparatu represji, lecz także zbrodnie popełnione w latach 1944–1947 na żołnierzach Armii Krajowej na terenie folwarku Tuskulanum w Wilnie. Ostatni rozdział poświęcono zobrazowaniu powojennych postępowań karnych, prowadzonych przed sądami radzieckimi, niemieckimi, polskimi, amerykańskimi i litewskimi wobec sprawców prześladowań ludności zamieszkałej na ziemi wileńskiej na tle historycznym.
SPIS TREŚCI
Wstęp 9
1. Więzienie na Łukiszkach w Wilnie 1939–1941 21
Wybrane aspekty historii więziennictwa w Wilnie w okresie zaboru rosyjskiego i rządów litewskich 21
Represje w okresie pierwszej okupacji sowieckiej 30
Rządy litewskie 34
Terror w czasie drugiej okupacji sowieckiej 39
2. Więzienia w niemieckim systemie okupacyjnym 1941–1944 54
Niemieckie prawodawstwo na zajętych terenach wschodnich 54
Ustanowienie i tworzenie sądownictwa niemieckiego 59
Przepisy normujące życie codzienne i kary za ich nieprzestrzeganie na terenie
Komisariatu Rzeszy Ostland 63
Udział policji niemieckiej i litewskiej w postępowaniach karnych 69
Organizacja i funkcjonowanie więzienia na Łukiszkach i aresztu śledczego przy ul. Ofiarnej 74
Infrastruktura zabudowy więziennej Łukiszek 74
Infrastruktura zabudowy aresztu śledczego przy ul. Ofiarnej 76
Personel więzienny 80
Egzystencja więźniów wileńskich Łukiszek i aresztu przy ul. Ofiarnej 86
Klasyfikacja więzienna osadzonych 86
Przyczyny aresztowań i metody wywiadowcze przed aresztowaniem 93
Ewidencja więźniów i obieg dokumentacji więziennej 100
Metody śledcze i więzienny system represji 107
Warunki sanitarne i bytowe w celach 111
Egzekucje w więzieniu łukiskim i lasach ponarskich 125
Ostatnie miesiące funkcjonowania więzienia pod okupacją niemiecką (marzec–lipiec 1944 r.) 140
3. System represji sowieckich na przykładzie wileńskich Łukiszek 1944–1953 145
Specjalne przepisy oraz system karny obowiązujący w Litewskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej w latach 1944–1953 145
Represje stosowane w Wilnie wobec żołnierzy AK i ludności cywilnej po operacji „Ostra Brama” 153
Egzystencja więźniów wileńskich Łukiszek po 1944 r. 164
Warunki egzystencjalne w innych aresztach sowieckich tworzonych od lipca 1944 r. w Wilnie 173
Wewnętrzne więzienie NKGB-MGB LSRR przy ul. Giedymina 40 w Wilnie 174
Wojskowe więzienie nr 1 na Antokolu w Wilnie 181
Areszt w budynkach poklasztornych ss. Wizytek i oo. Dominikanów w Wilnie 183
Inne areszty tymczasowe zlokalizowane w Wilnie, Prawieniszkach i Trokach 185
Folwark Tuskulanum w Wilnie – miejsce pochówku ofiar zbrodni z lat 1944–1947 189
4. Odpowiedzialność karna za zbrodnie na Wileńszczyźnie 197
Procesy prowadzone przed radzieckimi organami wymiaru sprawiedliwości przeciwko Bronisławowi Żelwisowi, Atanasowi Granickasowi i Jonasowi Germanavičiusowi 201
Procesy karne prowadzone w RFN w latach 1950–1964 przeciwko Martinowi Weissowi, Heinrichowi Lohsemu i Albertowi Filbertowi 205
Śledztwa prowadzone przez stronę polską przeciwko Arkadiusowi Sakalauskasowi, Józefowi Miakiszowi, Władysławowi Butkunowi i Janowi Borkowskiemu oraz Witoldowi Gliwińskiemu 215
Procesy karne przed sądami amerykańskim i litewskim przeciwko Aleksandrasowi Lileikisowi i Kazysowi Gimżauskasowi 227
Zakończenie 244
DOKUMENTY
Nota edytorska 253
Wykaz dokumentów 255
I. Wybrane procesy karne z lat 1944–1978 w sprawach o udział w zbrodni na ludności polskiej i żydowskiej w Ponarach 259
II. Dokumenty niemieckie dotyczące działań oddziałów operacyjnych niemieckiej policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa oraz Sonderkommando na terenie Generalnego Komisariatu Litwy 276
III. Dokumenty litewskie dotyczące działań litewskich struktur policyjnych i administracyjnych wobec obywateli polskich narodowości polskiej i żydowskiej na terenie Generalnego Komisariatu Litwy 289
IV. Relacje więźniów osadzonych w latach 1939–1945 w więzieniu na Łukiszkach w Wilnie 299
V. Relacje świadków w sprawie sytuacji na Wileńszczyźnie w latach 1939–1945 320
VI. Aneksy 351
Summary 387
Zusammenfassung 391
Wykaz skrótów 395
Bibliografia 398
Indeks osób 411
Indeks geograficzny 432
SPIS TREŚCI
Wstęp 9
1. Więzienie na Łukiszkach w Wilnie 1939–1941 21
Wybrane aspekty historii więziennictwa w Wilnie w okresie zaboru rosyjskiego i rządów litewskich 21
Represje w okresie pierwszej okupacji sowieckiej 30
Rządy litewskie 34
Terror w czasie drugiej okupacji sowieckiej 39
2. Więzienia w niemieckim systemie okupacyjnym 1941–1944 54
Niemieckie prawodawstwo na zajętych terenach wschodnich 54
Ustanowienie i tworzenie sądownictwa niemieckiego 59
Przepisy normujące życie codzienne i kary za ich nieprzestrzeganie na terenie
Komisariatu Rzeszy Ostland 63
Udział policji niemieckiej i litewskiej w postępowaniach karnych 69
Organizacja i funkcjonowanie więzienia na Łukiszkach i aresztu śledczego przy ul. Ofiarnej 74
Infrastruktura zabudowy więziennej Łukiszek 74
Infrastruktura zabudowy aresztu śledczego przy ul. Ofiarnej 76
Personel więzienny 80
Egzystencja więźniów wileńskich Łukiszek i aresztu przy ul. Ofiarnej 86
Klasyfikacja więzienna osadzonych 86
Przyczyny aresztowań i metody wywiadowcze przed aresztowaniem 93
Ewidencja więźniów i obieg dokumentacji więziennej 100
Metody śledcze i więzienny system represji 107
Warunki sanitarne i bytowe w celach 111
Egzekucje w więzieniu łukiskim i lasach ponarskich 125
Ostatnie miesiące funkcjonowania więzienia pod okupacją niemiecką (marzec–lipiec 1944 r.) 140
3. System represji sowieckich na przykładzie wileńskich Łukiszek 1944–1953 145
Specjalne przepisy oraz system karny obowiązujący w Litewskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej w latach 1944–1953 145
Represje stosowane w Wilnie wobec żołnierzy AK i ludności cywilnej po operacji „Ostra Brama” 153
Egzystencja więźniów wileńskich Łukiszek po 1944 r. 164
Warunki egzystencjalne w innych aresztach sowieckich tworzonych od lipca 1944 r. w Wilnie 173
Wewnętrzne więzienie NKGB-MGB LSRR przy ul. Giedymina 40 w Wilnie 174
Wojskowe więzienie nr 1 na Antokolu w Wilnie 181
Areszt w budynkach poklasztornych ss. Wizytek i oo. Dominikanów w Wilnie 183
Inne areszty tymczasowe zlokalizowane w Wilnie, Prawieniszkach i Trokach 185
Folwark Tuskulanum w Wilnie – miejsce pochówku ofiar zbrodni z lat 1944–1947 189
4. Odpowiedzialność karna za zbrodnie na Wileńszczyźnie 197
Procesy prowadzone przed radzieckimi organami wymiaru sprawiedliwości przeciwko Bronisławowi Żelwisowi, Atanasowi Granickasowi i Jonasowi Germanavičiusowi 201
Procesy karne prowadzone w RFN w latach 1950–1964 przeciwko Martinowi Weissowi, Heinrichowi Lohsemu i Albertowi Filbertowi 205
Śledztwa prowadzone przez stronę polską przeciwko Arkadiusowi Sakalauskasowi, Józefowi Miakiszowi, Władysławowi Butkunowi i Janowi Borkowskiemu oraz Witoldowi Gliwińskiemu 215
Procesy karne przed sądami amerykańskim i litewskim przeciwko Aleksandrasowi Lileikisowi i Kazysowi Gimżauskasowi 227
Zakończenie 244
DOKUMENTY
Nota edytorska 253
Wykaz dokumentów 255
I. Wybrane procesy karne z lat 1944–1978 w sprawach o udział w zbrodni na ludności polskiej i żydowskiej w Ponarach 259
II. Dokumenty niemieckie dotyczące działań oddziałów operacyjnych niemieckiej policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa oraz Sonderkommando na terenie Generalnego Komisariatu Litwy 276
III. Dokumenty litewskie dotyczące działań litewskich struktur policyjnych i administracyjnych wobec obywateli polskich narodowości polskiej i żydowskiej na terenie Generalnego Komisariatu Litwy 289
IV. Relacje więźniów osadzonych w latach 1939–1945 w więzieniu na Łukiszkach w Wilnie 299
V. Relacje świadków w sprawie sytuacji na Wileńszczyźnie w latach 1939–1945 320
VI. Aneksy 351
Summary 387
Zusammenfassung 391
Wykaz skrótów 395
Bibliografia 398
Indeks osób 411
Indeks geograficzny 432
Klienci, którzy oglądali tą książkę oglądali także:
• Więźniowie łagrów w rejonie Workuty, cz. 1
• W cieniu gigantów. Pogromy 1941 r. w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej
• Więźniarki polityczne z Bojanowa
• Więzienie i pokój Saga moskiewska tom 3
• Zapisy terroru. Tom 3
• Bagnety Wojska Polskiego 1918-1939
• Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego
• Anatomia strachu
• Miasto
• Wieża Klesza i Domek Dzwonnika na Zamku Wysokim w Malborku
• W cieniu gigantów. Pogromy 1941 r. w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej
• Więźniarki polityczne z Bojanowa
• Więzienie i pokój Saga moskiewska tom 3
• Zapisy terroru. Tom 3
• Bagnety Wojska Polskiego 1918-1939
• Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego
• Anatomia strachu
• Miasto
• Wieża Klesza i Domek Dzwonnika na Zamku Wysokim w Malborku
