Sfinks słowiańskiej sfragistyki – plomby „typu drohiczyńskiego” z Czermna tom 1 i 2
Instytut Archeologii i Etnologii PANRok wydania: 2020
ISBN: 978-83-66463-00-4
Oprawa: twarda
Ilość stron: 1756
Wymiary: 215 x 305
Dostępność: Dostępna za 3-5 dni
231.00 zł
Tytuł części 1: Sfinks słowiańskiej sfragistyki – Sfinks słowiańskiej sfragistyki – plomby „typu drohiczyńskiego” z Czermnana wschodnioeuropejskim tle porównawczym / The Sphinx of Slavic sigillography – The Sphinx of Slavic sigillography – small lead seals of “Drohiczyn type” from Czermnoin their East European context
Tytuł części 2: Sfinks słowiańskiej sfragistyki – Sfinks słowiańskiej sfragistyki – plomby „typu drohiczyńskiego” z Czermna. Podstawy źródłowe / The Sphinx of Slavic sigillography – The Sphinx of Slavic sigillography – small lead seals of “Drohiczyn type” from Czermno. Material evidence
Drogi Czytelniku! Książka, którą masz przed sobą jest próbą odpowiedzi środowiska naukowego na wyzwanie rzucone już ponad 100 lat temu mediewistom przez „Sfinksa słowiańskiej sfragistyki”, czyli plomby ołowiane określane też jako bulle „typu drohiczyńskiego”.
Chodzi o maleńkie przedmioty, przeciętnie o rozmiarach 0,7–1,7 mm, odciskane na krążkach ołowiu o różnym, często nieregularnym kształcie (koliste, owalne, prostokątne, zbliżone do kwadratu czy wycinka koła). Na ich powierzchniach umieszczano rozmaite znaki, litery, symbole oraz przedstawienia świętych, aniołów, osób świeckich, a także zwierząt, w tym ptaków.
W początku XX w. Karol Bołsunowski (1838–1924), zauważył, że „ołowianki”, jak nazywał plomby, charakteryzują się: „[…] zagadkowością swego pochodzenia, a szczególnie niezwykłym bogactwem znaków symbolicznych, z których każdy można by poczytywać za małego «Sfinksa» sfragistycznego”. Używając tej nazwy odwołał się do pracy Iwana Tołstoja (1858–1916), który znaki Rurykowiczów umieszczone na monetach kijowskich kniaziów nazwał zagadkowymi. Te znaki, jak i bulle, na których je odciskano do tej pory pozostają zagadką godną tego mitycznego stworzenia.
W Europie Wschodniej plomby opatrzone tymi znakami należą to najliczniej reprezentowanej kategorii znalezisk sfragistycznych, a ich liczba stale rośnie. W latach 90. ubiegłego wieku badacze dysponowali informacjami o około 15000 plomb, dzisiaj znamy ich już ponad 30000. Wraz z ujawnianiem nowych miejsc znalezisk poszerzył się też obszar ich występowania. Gdy pod koniec XX w. było to 40 miejscowości, to obecnie mówimy już o ponad 900!
W historiografii Europy Wschodniej plomby zwykle datowano na wiek XI – 1. połowę XIII i zaliczano do zabytków z okresu przedmongolskiego, tzn. z epoki poprzedzającej inwazję tatarsko-mongolską z lat 1237–1240, która – jak uważano – niszcząc wytwórczość, handel, system podatkowy, zburzyła podstawy cywilizacyjne społeczeństw Europy Wschodniej, wchodzących w skład „imperium Rurykowiczów”. Abstrahując od ogólnej oceny wydarzeń z połowy XIII w. należy stwierdzić, że zaniechanie praktyki stosowania plomb nie nastąpiło na tym rozległym terenie w tym samym czasie, ale poszczególne części imperium różniły się w tym względzie. Na ziemi halickiej, wołyńskiej oraz w Polsce (Mazowsze) posługiwano się nimi jeszcze w 1. połowie XIV w. Znajdowane są tam one razem z plombami tekstylnymi i handlowymi pochodzącymi z Europy Zachodniej. Jednocześnie, w czasie wykopalisk w Nowogrodzie i Moskwie wśród materiałów czternastowiecznych ujawniono małe plomby, których kontekst znalezienia, konstrukcja, wygląd, a przypuszczalnie także funkcja jest bliski plombom z okresu „przedmongolskiego”. Z pewnością takie bulle były również stosowane w XIV w., chociaż na niektórych obszarach praktyka ich używania uległa wyraźnym zmianom.
Wyzwanie, jakie te znaleziska stawiają przed środowiskiem uczonych wynika nie tylko z ich ogromnej i stale rosnącej liczby czy trudności z usystematyzowaniem oraz datowaniem. Jest ono wieloaspektowe.
ze Wstępu
Tytuł części 2: Sfinks słowiańskiej sfragistyki – Sfinks słowiańskiej sfragistyki – plomby „typu drohiczyńskiego” z Czermna. Podstawy źródłowe / The Sphinx of Slavic sigillography – The Sphinx of Slavic sigillography – small lead seals of “Drohiczyn type” from Czermno. Material evidence
Drogi Czytelniku! Książka, którą masz przed sobą jest próbą odpowiedzi środowiska naukowego na wyzwanie rzucone już ponad 100 lat temu mediewistom przez „Sfinksa słowiańskiej sfragistyki”, czyli plomby ołowiane określane też jako bulle „typu drohiczyńskiego”.
Chodzi o maleńkie przedmioty, przeciętnie o rozmiarach 0,7–1,7 mm, odciskane na krążkach ołowiu o różnym, często nieregularnym kształcie (koliste, owalne, prostokątne, zbliżone do kwadratu czy wycinka koła). Na ich powierzchniach umieszczano rozmaite znaki, litery, symbole oraz przedstawienia świętych, aniołów, osób świeckich, a także zwierząt, w tym ptaków.
W początku XX w. Karol Bołsunowski (1838–1924), zauważył, że „ołowianki”, jak nazywał plomby, charakteryzują się: „[…] zagadkowością swego pochodzenia, a szczególnie niezwykłym bogactwem znaków symbolicznych, z których każdy można by poczytywać za małego «Sfinksa» sfragistycznego”. Używając tej nazwy odwołał się do pracy Iwana Tołstoja (1858–1916), który znaki Rurykowiczów umieszczone na monetach kijowskich kniaziów nazwał zagadkowymi. Te znaki, jak i bulle, na których je odciskano do tej pory pozostają zagadką godną tego mitycznego stworzenia.
W Europie Wschodniej plomby opatrzone tymi znakami należą to najliczniej reprezentowanej kategorii znalezisk sfragistycznych, a ich liczba stale rośnie. W latach 90. ubiegłego wieku badacze dysponowali informacjami o około 15000 plomb, dzisiaj znamy ich już ponad 30000. Wraz z ujawnianiem nowych miejsc znalezisk poszerzył się też obszar ich występowania. Gdy pod koniec XX w. było to 40 miejscowości, to obecnie mówimy już o ponad 900!
W historiografii Europy Wschodniej plomby zwykle datowano na wiek XI – 1. połowę XIII i zaliczano do zabytków z okresu przedmongolskiego, tzn. z epoki poprzedzającej inwazję tatarsko-mongolską z lat 1237–1240, która – jak uważano – niszcząc wytwórczość, handel, system podatkowy, zburzyła podstawy cywilizacyjne społeczeństw Europy Wschodniej, wchodzących w skład „imperium Rurykowiczów”. Abstrahując od ogólnej oceny wydarzeń z połowy XIII w. należy stwierdzić, że zaniechanie praktyki stosowania plomb nie nastąpiło na tym rozległym terenie w tym samym czasie, ale poszczególne części imperium różniły się w tym względzie. Na ziemi halickiej, wołyńskiej oraz w Polsce (Mazowsze) posługiwano się nimi jeszcze w 1. połowie XIV w. Znajdowane są tam one razem z plombami tekstylnymi i handlowymi pochodzącymi z Europy Zachodniej. Jednocześnie, w czasie wykopalisk w Nowogrodzie i Moskwie wśród materiałów czternastowiecznych ujawniono małe plomby, których kontekst znalezienia, konstrukcja, wygląd, a przypuszczalnie także funkcja jest bliski plombom z okresu „przedmongolskiego”. Z pewnością takie bulle były również stosowane w XIV w., chociaż na niektórych obszarach praktyka ich używania uległa wyraźnym zmianom.
Wyzwanie, jakie te znaleziska stawiają przed środowiskiem uczonych wynika nie tylko z ich ogromnej i stale rosnącej liczby czy trudności z usystematyzowaniem oraz datowaniem. Jest ono wieloaspektowe.
ze Wstępu
Klienci, którzy oglądali tą książkę oglądali także:
• Ceramika i szkło w badaniach interdyscyplinarnych
• Wielkie idee i niespełnione projekty. Wizjonerzy i pragmatycy w polityce międzynarodowej
• Herb Prus II zwany Wilczymi Kosami do początków XVI wieku
• Z polskiego domu
• Pontyfikat wielu zagrożeń
• Katalog szelągów ryskich Zygmunta III Wazy
• Archeologia Żywa nr 2 (80) 2021
• Rogowo. Gmina Lubicz, województwo kujawsko-pomorskie. T. 3: stanowisko 23, osada kultury wielbarskiej, analiza źródeł ruchomych
• Pomezania Na styku świata pogańskiego i chrześcijańskiego
• Społeczności kultury hamburskiej w Wielkopolsce
• Wielkie idee i niespełnione projekty. Wizjonerzy i pragmatycy w polityce międzynarodowej
• Herb Prus II zwany Wilczymi Kosami do początków XVI wieku
• Z polskiego domu
• Pontyfikat wielu zagrożeń
• Katalog szelągów ryskich Zygmunta III Wazy
• Archeologia Żywa nr 2 (80) 2021
• Rogowo. Gmina Lubicz, województwo kujawsko-pomorskie. T. 3: stanowisko 23, osada kultury wielbarskiej, analiza źródeł ruchomych
• Pomezania Na styku świata pogańskiego i chrześcijańskiego
• Społeczności kultury hamburskiej w Wielkopolsce
Recenzje
| Brak recenzji tej pozycji |
