książki historyczne
Oferta wydawnictwaPolecamy w sieciKatalog do pobrania

Kategoria ludzie, czasy, obyczaje , rycerze i zakonnicy
Okres historyczny średniowiecze
Społeczeństwo średniowiecza. Mentalność - grupy społeczne - formy życia

Nakład wyczerpany!

Społeczeństwo średniowiecza. Mentalność - grupy społeczne - formy życia

Oexle O. G. Wyd. Naukowe UMK
Rok wydania: 2000
ISBN: 83-231-1022-0

Oprawa: miękka
Ilość stron: 180
Wymiary: 161 x 235

Dostępność: Niedostępna

 32.60 zł


Przedstawiamy Państwu pracę niekwestionowanego autorytetu w zakresie badań mediewistycznych. Łączy on umiejętnie metody pracy historyka z warsztatem badawczym socjologa, psychologa i ekonomisty, co oczywiście zaowocowało przeciekawą książką na temat średniowiecznego społeczeństwa. Autor omawiając zagadnienia związane ze sposobem życia ówczesnych ludzi położył nacisk na działalność różnego rodzaju stowarzyszeń, na formę pamięci i przekazu przeszłości oraz na filozofię życiową, w której dużą rolę odgrywała idea ubóstwa.


Recenzje

1. Luiza
Prof. G. Oexle jest dyrektorem Instytutu Historii Maxa Plancka w Getyndze, doktorem honoris causa Uniwersytetu Paryskiego, członkiem wielu towarzystw i organizacji naukowych w Niemczech i za granicą (m.in. Historischen Komission bei der Bayerischen Akademie der Wissenschaft, Akademie der Wissenschaften w Getyndze, Brunschweiger Wissenschaftlicher Gesellschaft, Rogal Historical Society w Londynie, Russian Associations of Medievalist and Early Modern Historians w Moskwie). W sferze zainteresowań tego badacza znajduje się przede wszystkim historia społeczna średniowiecza, sporadycznie zajmuje się on problematyką metodologiczną, historią nowożytna i najnowszą. Prof. O.G. Oexle jest autorem ponad 180 monografii i książek oraz licznych artykułów, przyczynków naukowych i recenzji. Jedną z prac wybitnego niemieckiego uczonego jest książka pt. "Społeczeństwo Średniowiecza. Mentalność; grupy społeczne; formy życia. W określonych w tytule ramach czasowych nie mieści się fragment pierwszego rozdziału, dotyczący wizerunku jako elementu "memorii" (przegląd przedstawień obrazowych obejmuje przedział czasowy od antyku do początku ery nowoczesnej) i XIX-wiecznych przemian w sposobie rozumienia "pamięci". Przytaczane przez autora przykłady zdają się wskazywać na Europę zachodnią jako miejsce, w którym funkcjonowały przedstawione w książce zjawiska społeczne (jest to szczególnie wyraźnie widoczne w rozdziałach, które dotyczą grup społecznych). Obecność przypisów jednoznacznie wskazuje na naukowy charakter książki. "Społeczeństwo Średniowiecza" jest zbiorem sześciu artykułów, z których każdy stanowi odrębny rozdział. Występuje zgodność pomiędzy zawartością podtytułu książki i kolejnością, liczbą i treścią poszczególnych artykułów. W obrębie rozdziału funkcjonuje podział na części, które w drugim artykule opatrzone zostały dodatkowo tytułami (powoduje to wrażenie pewnej autonomiczności). Niekiedy właściwe rozważania poprzedzone są krótkim wprowadzeniem, które nie jest objęte numeracją (rozdział IV i rozdział V). Skonstruowanie książki z pierwotnie niezależnych artykułów doprowadziło do powstania zbędnych powtórzeń - wielokrotnie pojawiają się definicje "memorii" i gildii, motyw uczty jako elementu kultu zmarłych, kwestia nazwiska jako integralnej części osoby, motyw gildii jako instytucji niosącej pomoc swoim członkom. Pojawiają się jednak elementy, które powodują wrażenie spójności całego materiału. Rozważania na temat "memorii" jako podstawy wspólnoty, łączą kwestię mentalności z zagadnieniem grup społecznych, a wskazanie na modlitwę jako daru (ruch ubogich konsoliduje wspólnotę) i rolę pokoju w statutach gildii - temat tychże grup z motywem form życia. W pierwszym rozdziale autor zwraca uwagę na istnienie dwóch możliwości rozumienia słowa "memoria" (pamięć i akt wspominania), wskazuje na wspominanie jako czynnik determinujący funkcjonowanie nauki historycznej, grup społecznych, a także niektórych religii (judaizm, chrześcijaństwo). "Wyznania" Augustyna stają się podstawą rozważań, dotyczących sposobu postrzegania "memorii" w epoce średniowiecza (kwestia rozwoju "memorii" w trakcie przechodzenia ze sfery świata zewnętrznego do sfery uczuć wewnętrznych, negacja istnienia trzech wymiarów czasu, zagadnienia pamięci, która zmusza do działania i kult świętych jako jej efekt). Autor omawia kilka przykładów przedstawień obrazowych - ważnego elementu "memorii" - po czym charakteryzuje XIX-wieczne przemiany w sposobie pojmowania pamięci/wspominania. Zestawienie poglądów Droysena, Goethego, Nietschego i Kierkegarda pozwoliło na stworzenie pełnego obrazu tych przeobrażeń (przeszłość jako zjawisko, które może przetrwać jedynie w postaci, w jakiej zostało zapamiętane, zanik osobowości prawnej zmarłego, "zapominanie" jako wolność, która umożliwia wzniesienie się ku rzeczom ponadhistorycznym). W drugim rozdziale autor koncentruje się na tych samych zagadnieniach, jednak w rozważaniach pojawia się nowy element - kwestia "memorii" jako modlitwy i wstawiennictwa. W kolejnym rozdziale mamy do czynienia z obszerna charakterystyką średniowiecznej gildii, autor nawiązuje też do kwestii uniwersytetów. W rozdziale czwartym autor dokonuje przeglądu historiograficznych poglądów na temat komuny, klasyfikuje gildię i komunę jako conjuratio, wskazuje na podobieństwa między tymi odmianami (przysięga, pertraktacje, które zmierzają do ustalenia zasad wzajemnej pomocy) i różnice (gildia jako związek oparty na osobach i komuna jako twór terytorialny). Zostaje zwrócona uwaga na sprzeczność pomiędzy kulturą "conjuratio" i kulturą społeczeństwa stanowego. W kolejnym rozdziale wyróżnione zostają dwa rodzaje pokoju - pax iurata jako pokój oparty na porozumieniu i pax ordinata - pokój zaprowadzony przez władzę. Teza o potencjale konfliktowym celów XI i XII-wiecznych ruchów religijnych zostaje poparta historycznymi przykładami (ruch krucjatowy, spór o inwestyturę). Przedstawienie XIII-wiecznego przełomu zostało dokonane przez charakterystykę poglądów św. Franciszka z Asyżu (założenie pokoju osiągniętego przez conversio, własność jako czynnik generujący konflikty, opowiadanie się za utrzymaniem porządku stanowego, brak negatywnego stosunku do herezji, pochwała śmierci jako elementu stworzenia). W ostatnim rozdziale ukazany został konflikt pomiędzy chrześcijańską koncepcją "ubóstwa" a kwestionowanym przez nią "stanowym" hierarchizowaniem, które wiązało biedę z niemoralnością, a w późniejszym czasie z brakiem intelektualnej tożsamości (rozważania te oscylują wokół osoby Elżbiety z Turyngii). Następnie autor zastanawia się nad istotą "ubóstwa" ("ubóstwo" jako termin obejmujący różne społeczne rzeczywistości, "ubodzy" jako ludzie, którzy nie potrafią się utrzymać w swoim stanie). Autor wysuwa tezę o pochodzeniu "memorii" historycznej od pamięci socjologicznej i o bliskości tych form wogóle. Zwraca on w tym miejscu uwagę na fakt, iż średniowieczne dzieła historyczne były pracami zbiorowymi lub powstały w wyniku procesów wewnątrzgrupowych. Wskazuje również na pamięć grupową jako impuls do powstania refleksji historycznej (spisy biskupów oraz libra pontificales jako przykłady dzieł powstałych w celu komemoracji w ramach ceremonii liturgicznych). Prof. Oexle stara się również przełamać stereotypowe myślenie na temat średniowiecznych grup społecznych. Zanegowany zostaje pogląd o germańskich korzeniach gildii, ponadto uczony wskazuje na właściwości współczesnego myślenia, które mogą prowadzić do błędnych sądów - rozgraniczenie sfery zawodowej i prywatnej oraz wysuwanie na pierwszy plan spraw ekonomicznych. Zwrócono tez uwagę na fałszywy sąd o uniwersytetach jako "wspólnotach kościelnych" - autor przypomina o wpływie filozofii Arystotelesa i form organizacji zaprzysiężonych związków na powstanie tych instytucji. Prof. Oexle stawia tezę o komunie jako zjawisku, które powstało przed XI wiekiem na obszarach wiejskich. Odwołuje się tutaj do XII-wiecznego tekstu wchodzącego w skład historii "Roman de Rou". Autor źródła - Wace - opisuje mające miejsce w XI wieku działania normandzkich chłopów (sprzysiężenie, którego celem było uchwalenie volante - prawa, które odnosi się do jakiejś grupy. Wace nazwał tę organizację komuną). Prof. Oexle zwraca uwagę na tożsamość przedstawionej przez Wace'a organizacji z wczesnymi komunami miejskimi. Ponadto ma miejsce analiza źródła, z którego korzystał Wace - "Gesta Normannorum ducum" autorstwa Wilhelma de Jumegies (sprzysiężenie nie jest określane jako komuna, brak przysięgi, prawo nazywane jest "lex"). Ostatecznie prof. Oexle dochodzi do wniosku, że Wace musiał korzystać z większej ilości źródeł (przekazy opisują ten sam twór społeczny, jednak kładą nacisk na odmienne kwestie). Książka nie przedstawia pełnego obrazu średniowiecznego społeczeństwa - koncentruje się jedynie na charakterystycznych zagadnieniach. Autor przytacza historiograficzne poglądy i uzupełnia je własnymi koncepcjami, przy czym innowacyjność jego tez wynika z niedostatecznego zainteresowania uczonych poruszanymi kwestiami (niekiedy autor po prostu demaskuje i kwestionuje przykłady stereotypowego myślenia) - nie wpływa to jednak negatywnie na jakość argumentacji. Należy również zwrócić uwagę na logiczne uporządkowanie materiału w obrębie rozdziału. "Społeczeństwo Średniowiecza" autorstwa prof. G. Oexle to książka ciekawa i inspirująca. Szczególnie interesujące wydały mi się rozważania na temat zastosowania "memorii" w malarstwie. Rezygnując z lektury tej pracy można wiele stracić.

Wystaw swoją:

Nick
Recenzja

Oferta wydawnictwa Polecamy w sieci Katalog do pobrania